✂

Caput xxx libri beati Augustini de Spiritu et littera ad Marcellum.

✂ Liberum ergo arbitrium euacuamus per gratiam? Absit, Sed magis liberum arbitrium statuimus. Sicut enim lex per fidem sic liberum arbitrium per gratiam non euacuatur sed statuitur. Neque enim lex impletur nisi libero arbitrio: Sed per legem cognitio peccati: per fidem impetrano gratie contra peccatum, per gratiam sanatio anime a vitio peccati: per anime sanitatem libertas arbitrij, per liberum arbitrium iustitie dilectio, per iusticie dilectionem legis operatio: Ac per hoc sicut lex non euacuatur, sed statuitur per fidem, quia fides impetrat gratiam, qua lex impleatur, ita liberum arbitrium non euacuatur per gratiam, sed statuitur: quia gratia sanat voluntatem qua iusticia libere diligatur, Omnia hec que velut cateruatim connexuj, habent voces suas in scripturis sanctis.

✂ ??? Lex dicit Non concupisces: Fides dicit: Sana animam meam quoniam peccaui tibi: Gratia dicit Ecce sanus factus es iam noli peccare nequid tibi deterius contingat: Sanitas dicit: Domine deus clamaui te et [1b] sanasti me, Liberum arbitrium dicit, Voluntarie sacrificabo tibi Dilectio Justicie dicit Narrauerunt michi iniusti delectaciones sed non sicut lex tua domine Vt quid ergo miseri homines, aut de libero arbitrio audent superbire, antequam liberentur, aut de suis viribus, si iam liberati sunt? Nec attendunt in ipso nomine liberi arbitrij vtique libertatem sonare, Vbi autem spiritus dominj ibi libertas, Si ergo serui sunt peccati, quid se iactant de libero arbitrio, a quo enim quis deuictus est, huic et seruus addictus est, Si autem liberati sunt, quid se iactant velut de opere proprio, et gloriantur quasi non acceperint, An ita sunt liberi, vt nec illum velint habere dominum, qui eis dicit, Sine me nichil potestis facere, Et si vos filius liberauerit, tunc vere liberi estis

154

✂

De non seruantibus modum, sed ad extrema semper declinantibus non solum in moribus, sed etiam in scripturarum exposicionibus Sic loquitur beatus Augustinus libro de fide et operibus, ca.4.

✂ Errant autem homines non seruantes modum, et cum in vnam partem ire procliuiter ceperint non respiciunt diuine authoritatis alia testi-[2 a]monia, quibus possint ab illa intencione reuocari: et in ea que ex Vtrisque t[em]perata est ventate ac moderacione consistere, nec in hac re tantum de qua nunc questio est, sed etiam in aliis multis, Nam quidam intuentes diuinarum testimonia scripturarum, quibus unus deus colendus insinuatur

✂ [Den nederste Del af 2 a og hele 2 b ubeskrevet]

✂ [3 a] Fader ij himmerig, een gudt offuer alle ting,
tith naffn som er wsigeligt
fader ij himmerig een gudt offuer alle ting
tith naffn som er wsigeligt,
thet scall nw helligt giøris,

✂ Tith riige ladt oss tillkomme mett trofast kierlighet
ij himmelin oc paa iorden.
Tith riige ladt oss tillkomme, mett trofast kierlighet
ij himmelin oc paa iorden,
ladt skee thin signede willie

✂ Liffsins brødt giff oss i dag, som er
wor salighedt oc wor daglige føde,
Liffsins brødt giff oss ij dag, som er
wor salighet oc wor daglige føde,
O rex glorie,

✂ Forlatt thet wij haffue syndett, emodt tith hellige budt
som wij forlade synder
Forlatt thet wij haffue syndett emodt tith hellige budt
som wij forlade synder,
ther giøris oss emodt,

155

✂ Ladt oss icke falde ij syndig frestilse,
men fra thet som ontt er
Ladt oss icke falde ij syndig frestilse
men fra thet som ontt er
frelss oss ewinnelig

✂ [3 b] Gabriel engill sagde, Maria fuldt met naade,
herrin han er mett teg,
Gabriel engill sagde Maria fuldt mett naade
herrin han er mett teg, som frelszer Jsrahell.

✂ Thu æst benedidett, blant alle gode qwinner,
thu kaldis haffsins stierne,
Thu æst benedidett blant alle gode qwinner
thu kaldis haffsins stierne, aff thenom som ere i nødt.

✂ Wære Jesus benedidett, som er Gudtz ewige søn
oc tith hellige liffs fruct
Wære Jesus benedidett, som er Gudtz ewige søn
oc tith hellige liffs fruct, all werdsins salighet.

✂

[4 a] Sententie grauissime ex paraphrasi Erasmi Rotherodamj in epistolam ad Timotheum priorem selecte
ex capite primo

✂ Neque enim clam est quantis tempestatibus obnoxia sit vita doctorum

✂ Quisquis pure credit non moratur questionem, Qui questionum nodos, alios super alios nectit, ac renectit, quid aliud docet quam dubitare?

✂ Ex diametro pugnat cum fide questionum curiositas

✂ Si deum credunt, cur causificantur de illius promissis?

✂ Si compendio fides et charitas euangelica prestet salutem, quorsum admiscentur humana prescripta, de preputij pellicula resecanda, de lotione manuum, de delectu ciborum, de obseruatione dierum

✂ Euangelica charitas nec fallit vsquam nec hesitat, nec ab officio pietatis cessare nouit, nec enim alio spectat quam ad Christi gloriam, quam ad proximi salutem

156

✂ Summa destinatio legis hec erat, vt nos deduceret ad Christum, [4 b] Quorsum opus frenis aut calcaribus equo commode sponteque currenti?

✂ Ingentia dei promissa sed author certissimus

✂ Diffidere desinet, quisquis Christum auctorem cogitarit,

✂ Decet enim immortalem immortalis honos

✂ Turpissimum autem ac nepharium sit desciscere ab eo, in cuius verba iuraris, cuique semel nomen dederis

✂ Fidei robur labefactant humane questiones, Conscientiam viciant humane cupiditates, dum qui Christi negotium agere videntur, alio spectant quam ad Christum,

✂ Cuius est insyncera conscientia, eius non potest esse syncera fides,

✂ Austeritate cohercendi sunt, quorum eo progressa est impietas, vt lenibus remediis iam nichil agatur.

✂ ex capite 2°.

✂ Qui Christum profitentur eos oportet longissime abesse a cupiditate vindicte, a libidine nocendi, ab omni maleuolentie spetie,

✂ [5 a] Christiana charitas non est angusta sue tantum fauens factionj sed exemplo dei porrigit sese latissime, ad bonos pariter ac malos

✂ Christianum est obliuisci malorum et meminisse beneficij

✂ Principibus nec turpiter est adulandum nec sediciose regnandum

✂ Quid enim faciet medicus si egrotus reiiciat salutiferum pharmacum

✂ Vnus est deus non peculiaris huic aut huic genti, sed omnium ex equo communis

✂ Christianis omnis locus purus est ac sanctus ad immolandas precum victimas

✂ Vndecunque precantes deus exaudiet

✂ Gratissimum deo sacrificium est purum votum e puro pectore profectum

✂ Dei oculis fedum est quod mundo videtur splendidum ac magnificum

✂ Vt animi est imperare, corporis parere, ita vxor debet a mariti nutu pendere

✂ Vir neque serpentis promissis, neque pomi illecebra decipi potuisset, sola charitas vxoris pertraxit ad perniciosum obsequium

157

✂ Ex capite 3°

✂ [5 b] Par est enim vt qui precellit honore, precellat et virtutibus.

✂ Quis enim credit doctori cuius oratio pugnet cum vita?

✂ Quis feret increpantem in quo videt aut eadem aut etiam grauiora flagitia?

✂ Primum matrimonium gignende proli datum videri potest, at repetitum coniugium non caret etiam apud ethnicos int[em]perantis animj suspicione

✂ Decet episcopum in tantum abesse ab omni crimine vt vacet etiam omni criminis suspicione

✂ Primum autem boni doctoris munus est, vt sciat que sunt optima

✂ Proximum vt libenter, vt assidue vt amanter vt absque supercilio vt tempestitue doceat

✂ Euangelica doctrina vincit lenitate non clamoribus,

✂ Charitas emendat contencio irritat

✂ Ex capite 4°

✂ [Nederste Del af Siden tom]

✂ [6 a]

✂

158

✂ Thij tacke Gud oc loffue teg,
the hedninge offuer alle,
oc alle land the gleder seg,
tith namffn the nw paa kalle,
at thu retferdigst, dommer esth,
thu lad oss eij wildfare,
Thijth ord kand oss beskerme best,
huo thet will wellforware,
hand bliffuer wdhen fare,

✂ [6 b] The tacke Gud oc loffue teg,
thet folk i alle maade,
wort land gør fruct oc bædrer seg,
thet kan tith ordt well raade,
Oss signe Gud fader oc Guds søn,
oss signe Gud then helliand,
for hanwm schal rædis alle land,
oc alting stander wdi hans hand,
nw siwnge wij aff hierthet Amen.

✂

✂ [Blad 7 er ubeskrevet]

159

✂ [8 a] O stercke Gudt i himmelin boor,
Thu pleier een herre at wære,
Oc sider offuer alle engle koor,
Wore synder wille thu nw bære,
Mijn øghen lyffter ieg till teg,
Saa saare mwnne meg lange,
At thu wilt naadelige ansee meg,
For ieg haffuer synderne mange,

✂ [Blad 8 b og 9 er ubeskrevne]